Çinli bilim insanı Dr. Yuan’dan İzmir Körfezi için önemli mesajlar: “Körfez modifiye kil yöntemiyle nefes alacak”

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin körfezdeki alg patlamalarına karşı acil müdahale yolu olarak gündeme getirdiği modifiye kil prosedürü hakkında Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan dikkat cazibeli açıklamalar yaptı. Dr. Yuan, bu yöntemin İzmir Körfezi’nde balık vefatlarına yol açan alg patlamalarına karşı “yangın söndürücü” rolü oynayabilecek en doğal ve çevreci acil müdahale aracı olduğunu söyledi. 

Dr. Yuan, “Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız ancak tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu prosedür bir müdahale değil, bir düzgünleştirme. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, endişelerle değil” dedi. 

İzmir Körfezi, son yıllarda artan sıcaklıklarla birlikte yaz aylarında sıklıkla ziyanlı alg patlamalarına sahne oluyor. Deniz yüzeyini kaplayan bu mikroskobik canlılar, suyun rengini değiştiriyor, oksijeni tüketiyor, toksin salarak balık vefatlarına ve makûs kokuya yol açıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, tahlil arayışlarının merkezine ise modifiye kil formülünü oturttu. UNESCO’nun önerisi ile Körfez Çalıştayı kapsamında İzmir’e gelen ve modifiye kil uygulaması hakkında sunum yapan Çin Bilimler Akademisi’nden Dr. Isaac Yuan, bu tekniğe ait bilimsel dataları ve merak edilen mevzuları görüntü konferansla yanıtladı. Yuan, ‘Bu bir tabiat müdahalesi değil, doğayı muhafaza refleksi’ dedi. 

“Dünyada 60’tan fazla ülkenin kıyılarında görülüyor”

Alg patlaması olaylarını pahalandıran Dr. Yuan, “Alg patlamaları, mikroskobik alglerin deniz suyunda denetimsiz halde çoğalmasıyla oluşur. Su yüzeyi yeşil, kahverengi ya da kırmızı bir hal alır. Bu organizmalar, sudaki oksijen düzeyini süratle düşürür, toksin salgılar ve balıklar başta olmak üzere birçok canlı için ölümcül sonuçlar doğurur. Üstelik bu durum sadece İzmir’de değil; dünyada 60’tan fazla ülkenin kıyılarında görülüyor. İzmir Körfezi’nde 2025 yılı içinde yapılan gözlemlerde, Polykrikos tipi alglerin reaktif oranı yüzde 90’a ulaşmış durumda. Bu, denizdeki ömür için bir kırmızı alarm manasına geliyor. Bu olaylar artık yalnızca yaz aylarında değil, yılın büyük kısmında kendini gösteriyor. Alg patlamaları sadece biyolojik çeşitliliği tehdit etmekle kalmıyor; tıpkı vakitte akut toksin üretimiyle insan sıhhati, deniz eserleri güvenliği ve ekonomik faaliyetler üzerinde yıkıcı tesirler yaratıyor. İzmir Körfezi’nde geçtiğimiz yıl gözlemlenen alg patlamaları, erken ihtar sistemleri ve süratli müdahale sistemlerinin gerekliliğini açıkça ortaya koydu” diye konuştu.

Bilimsel katliam mı, bilimsel kurtarma mı?

Bazı çevreler, modifiye kilin deniz tabanına ziyan vereceğini öne sürerken Dr. Isaac Yuan ise bu tezleri bilimin ışığında çürütüyor. Dr. Yuan, “Denizlerde yaşanan alg patlamaları, tıpkı bir orman yangını üzeredir. Binlerce canlı yok oluyor, oksijen tükeniyor. Biz bu yangına tabiattan gelen bir elementle müdahale ediyoruz. Yaptığımız şey denizi çamurla kaplamak değil; bilimin imkanlarıyla can çekişen bir ekosisteme birinci yardımı yapmak. Seyirci kalmak daha büyük bir ihmaldir. Modifiye kil (Modified Clay), birinci bakışta sıradan bir toprak üzere görünse de yüzey özellikleri bilimsel yollarla değiştirilmiş bir materyal. Denize püskürtüldüğünde suyun içinde yüzmekte olan ziyanlı algleri çekerek tabana çöktürüyor. Böylelikle su temizleniyor, oksijen düzeyi artıyor ve canlı hayatı korunuyor. Bu teknoloji Japonya, Kore, ABD ve Çin’in kıyı kentlerinde yıllardır muvaffakiyetle uygulanıyor. Bu sistemi tüm Körfezi temizleyecek kalıcı bir sistem olarak düşünmeyin. Tıpkı orman yangınlarına birinci müdahalede nasıl söndürücü gereç kullanılıyorsa denizdeki ‘yangınlara karşı yangın söndürücü’ üzere kullanılabilecek bir acil durum tahlili olarak düşünebilirsiniz. Bu bir acil durum prosedürü ve doğal bir sistem. IOCAS tarafından sunulan saha datalarına nazaran, Çin’in Nanjing kentindeki Xuanwu Gölü’nde 2005 yılında yaşanan alg patlamasına karşı modifiye kil uygulaması, 5 gün içinde toplam hücre sayısında yüzde 80 azalmayı ortaya koydu. Çözünmüş oksijen seviyesinde artış ve su şeffaflığında güzelleşme sağladı. Bu uygulama sonrasında göl ekosistemi 3 yıl içinde mikro-alg baskın rejimden makrofit baskın rejime geçti ” dedi.

“Deniz canlılarına ziyan vermiyor bilakis yarar sağlıyor”

Modifiye kil uygulamasının bugüne kadar Çin, Kore, Malezya, Japonya ve Peru’da yapılan uygulamalarda başarılı olduğunu belirten Dr. Yuan, “Laboratuvarlarda ve denizlerde yaptığımız uygulamalar sonrasında oksijen düzeyleri arttı, balık vefatları durdu, taban canlılarının sayısı azalmadı, kimi bölgelerde arttı, su altı bitkileri yine büyümeye başladı. Bilhassa Nanjing’de 2005’te gerçekleştirilen uygulamadan sonra yapılan 3 yıllık takipte, gölde su bitkileri geri geldi, alg patlamaları tekrar etmedi ve su kalitesi uzun mühlet yüksek düzeyde kaldı. Herkes şunu bilmeli ki bu uygulama acil müdahale prosedürüdür. Araştırmalar deniz balıkları, karides, midye, deniz marulu üzere ticari ve ekolojik kıymeti büyük cinslere ziyan vermediğini gösteriyor. Bilimsel olarak modifiye kili önerirken uygulamaya yönelik teknik şartnameleri de hazırlıyoruz. Bu şartnameleri bilimsel altlık ve bentik kabuklu deniz canlıları ve balıklar üzere deniz canlılarında yapılan deneyler sonucunda gözlemlenen bilgilere nazaran oluşturuyoruz. Bu sonuçlar milletlerarası araştırmalarla da desteklenmiş durumda” diye konuştu.

Türkiye’deki uygulama Çin’le tıpkı mı?

Her denizin farklı dinamiklerinin olduğuna işaret eden Dr. Yuan, “Bu yüzden Çin’de kullandığımız sistemi İzmir’e birebir taşımıyoruz. Lokal üniversiteler, İZSU, İZDENİZ ve öteki kurumlarla birlikte İzmir’e özel bir uygulama modeli geliştiriyoruz. Kilin ölçüsü, tipi ve uygulama hali İzmir Körfezi’nin özelliklerine nazaran ayarlanıyor. Prosedürün muvaffakiyete ulaşması için yalnızca bilimsel takviye yetmiyor. Toplumun ve karar vericilerin sürece dahil olması gerekiyor. Halkın sürece katılması, uygulama öncesi ve sonrası dataların açıkça paylaşılması büyük ehemmiyet taşıyor. Bu işin sahibi yalnızca bilim insanları değil. Mahallî idareler, sivil toplum ve halk birlikte çalışırsa inanç oluşur” biçiminde konuştu.

“Hepimizin hedefi tıpkı: doğayı korumak” 

“Kil dökmek” ya da “dibe çöktürmek” üzere kavramların müdahale üzere algılanabildiğini fakat modifiye kil formülünün çevreci ve doğal bir metot olduğunu tabir eden Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan, “Oysa kullanılan modifiye kil, yalnızca ziyanlı algleri gaye alıyor ve başka canlılara ziyan vermiyor. Bilimde görüş ayrılıkları olabilir. Bu doğaldır. Ancak gerçekleri, teorik dertler değil, saha dataları belirlemeli. Elimizde 20 yılı aşkın müddettir bu sistemin etrafa ziyan vermediğini gösteren onlarca saha çalışması var. Dataları konuşalım, birlikte izleyelim. Hepimizin hedefi birebir doğayı korumak” dedi.

“Korkularla değil bilgiyle hareket edelim”

Modifiye kil uygulamasının tek tahlil olmadığını lakin acil durumlar için en tesirli doğal araç olduğunu söyleyen Dr. Isaac Yuan, “Uzmanlara nazaran modifiye kil, tıpkı bir “yangın söndürücü” üzere kullanılmalı. Sonrasında ise kanal ve su akış sistemleri düzenlenmeli, arıtma tesislerinin aktifliği artırılmalı, erken ikaz sistemleri kurulmalı, atık kaynakları denetim altına alınmalı. Yani modifiye kil, güzelleşmenin birinci adımı. İzmir Körfezi’nin geleceği, denizi öldüren değil, yaşatan tahlillerle şekillenecek. Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız ancak tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu usul bir müdahale değil, bir uygunlaştırma. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz, ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, endişelerle değil” sözlerini kullandı.

Modifiye kil nedir, ne işe fayda?

Modifiye kil (MK), tabiatta çokça bulunan bir mineral olan kilin yüzey özelliklerinin fizikî olarak değiştirilmesiyle elde edilen bir materyal. Bu kil, alglerin yüzeyine tutunarak onları su yüzeyinden tabana çöktürür. Böylelikle:

• Alglerin güneş ışığına erişimi kesilir,

• Toksin yaymaları engellenir,

• Suya oksijen geri kazandırılır,

• Deniz canlılarının hayat alanları korunur.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı